17
مه
مقالات تخصصی
22
آوریل
31
دسامبر
05
دسامبر
نفخ در گاو و گوسفند
نفخ گاوها و گوسفندهای پرواری: دلایل، علائم و راهکارهای پیشگیری
نفخ یکی از دلایل اصلی مرگ ناگهانی در گاوهای پرواری است. برای جلوگیری از بروز نفخ، اقدامات کنترلی باید بهدرستی انجام شود. مرگومیر ناشی از نفخ میتواند تا ۲۰ درصد از گله را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، کاهش تولید شیر در موارد غیرکشنده میتواند زیان اقتصادی زیادی به دنبال داشته باشد.
انواع نفخ در گاوها
نفخ به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
1. نفخ کفی (اولیه): در این نوع، گازهای طبیعی حاصل از تخمیر در معده در یک کف پایدار حبس میشوند و گاو قادر به خارج کردن آنها نیست.
2. نفخ گازی (ثانویه): در این نوع، گاز به صورت آزاد در معده انباشته میشود و باعث اتساع شکمبه میگردد.
با استفاده از خوراک طلایی نفخ و تلفات را فراموش خواهید کرد
علل و پیشگیری از نفخ کفی
#### چه گاوهایی به نفخ کفی مبتلا میشوند؟
– گاوهای پرواری: مخصوصاً آنهایی که اخیراً (طی ۲ هفته گذشته) در مراتع لگومینه چرا کردهاند.
– گاوهای شیری: علت دقیق مشخص نیست، اما اغلب به تغذیه زیاد با غلات ریز و انسداد مری ربط داده میشود.
#### راههای پیشگیری از نفخ کفی
برای گاوهای پرواری که در مرتع چرا میکنند:
1. استفاده از جیره مناسب در کنار استفاده از مرتع.
2. استفاده از مواد یونوفور مانند لاسالوسید.
3. تدریجی بردن دامها به مراتع لگومینه.
4. تغذیه با علوفه خشبی قبل از ورود به مرتع.
برای گاوهای شیری که از کنستانتره استفاده میکنند:
1. تنظیم جیره غذایی با زمانبندی مناسب.
2. افزودن علوفه درشت خرد شده به غذا.
3. استفاده از مکملهای یونوفره مانند لاسالوسید.
تشخیص نفخ کفی در گاوها
علائم نفخ کفی شامل:
1. اتساع ناگهانی شکمبه.
2. افزایش تعداد ضربان قلب.
3. تنفس با دهان باز و عدم توانایی در آروغ زدن.
4. بیرون زدگی زبان و تکرر ادرار.
درمان نفخ کفی در گاو
در موارد خفیف:
1. استفاده از روغن نباتی یا معدنی.
2. مصرف دی اکتیل سدیم سولفوسوکسینات (DSS).
3. مصرف پولوکسان.
در موارد شدید:
1. انجام برش اورژانسی شکمبه.
2. استفاده از تروکار برای خروج تدریجی گاز و مواد ضد کف.
### نتیجهگیری
نفخ گاوهای پرواری میتواند تهدیدی جدی برای گلهها باشد و پیشگیری و درمان بهموقع آن ضروری است. برای دریافت مشاوره جیرهنویسی و تهیه خوراک مناسب با کیفیت عالی، با دکتر زمانی تماس بگیرید:
با استفاده از خوراک طلایی نفخ و تلفات را فراموش
– تماس تلفنی: 09121990714
– اینستاگرام: taban_mana_teb
05
دسامبر
میانگین افزایش روزانه وزن (Average Daily Gain یا ADG) یکی از مهمترین شاخصهای عملکردی در تغذیه دام
شاخص کلیدی در مدیریت تغذیه دام و بهینهسازی خوراک دام
مقدمه: چرا ADG شاخصی حیاتی در تغذیه دام است؟
میانگین افزایش روزانه وزن (Average Daily Gain یا ADG) یکی از مهمترین شاخصهای عملکردی در تغذیه دام، بهویژه در پرورش گوسفند گوشتی است. این شاخص نهتنها کارایی سیستم تغذیه دام را منعکس میکند، بلکه مستقیماً بر سودآوری مزرعه، هزینه تبدیل خوراک و کیفیت لاشه تأثیر میگذارد. بهینهسازی ADG در گوسفند مستلزم درک عمیق از فیزیولوژی رشد، فرمولاسیون خوراک دام و تعادل انرژی-پروتئین جیره است.
- تعریف فنی ADG و نحوه محاسبه دقیق آن
ADG بهصورت زیر محاسبه میشود:
ADG (g/day)=وزن نهایی (گرم)−وزن اولیه (گرم)تعداد روزهای دوره پرورشADG (g/day)=تعداد روزهای دوره پرورشوزن نهایی (گرم)−وزن اولیه (گرم)
این محاسبه، پایهای برای ارزیابی کارایی خوراک دام و برنامهریزی تغذیهای دقیق در سیستمهای پرورش گوسفند است.
- رابطه مستقیم ADG با کیفیت و ترکیب خوراک دام
میزان ADG در گوسفند بهطور مستقیم تحت تأثیر چگالی انرژی خالص گوشتدهی (NEg) و سطح پروتئین قابل هضم در روده کوچک (PDI) جیره قرار دارد.
جیرههای دارای NEg ≥ 1.75 Mcal/kg و PDI ≥ 110 g/kg DM میتوانند ADG را به 300–350 گرم/روز در برههای پرواری جوان افزایش دهند.
کمبود پروتئین قابل استفاده در شکمبه (UDP یا by-pass protein) محدودکننده اصلی سنتز بافت عضلانی و در نتیجه ADG است.
- نقش فراسازماندهی جیره در بهبود ADG
استفاده از منابع انرژی متوازن (مانند ذرت دانهای خردشده + جو + علوفه با کیفیت) همراه با منابع پروتئینی bypass (مانند کنجاله آفتابگردان حرارتدیده یا گلوتن ذرت) باعث پایداری pH شکمبه، کاهش اسیدوز و افزایش کارایی تبدیل خوراک (FCR) میشود. این استراتژی، ADG را بدون افزایش هزینههای تغذیهای بهینه میکند.
-
مشاهده خوراک طلایی در کیسه و شرح نحوه نگهداری از آن
تأثیر علوفههای با کیفیت بر ADG در سیستمهای نیمهگسترده
در سیستمهایی که از علوفه بهعنوان بخشی از جیره استفاده میشود، نسبت NDF به ADF و میزان پروتئین خام علوفه (CP) تعیینکننده اصلی مصرف خوراک و در نتیجه ADG است.
علوفههایی با NDF < 50% و CP > 12% (مانند یونجه خشکشده در مرحله غنچهای) میتوانند بهخوبی در جیرههای پرواری گوسفند ادغام شوند.
- اهمیت تعادل الکترولیتی و ویتامین-معدنی در جیره
کمبود کلرید، پتاسیم، منیزیم یا ویتامینهای گروه B (بهویژه B12 و نیاسین) در جیرههای پرواری، حتی در صورت کافی بودن انرژی و پروتئین، میتواند ADG را تا 15–20% کاهش دهد. این مواد مغذی در متابولیسم انرژی و سنتز DNA نقش کاتالیزوری دارند.
- ارتباط ADG با سلامت گوارشی: pH شکمبه و VFAها
سطح استیک اسید در مایع شکمبه (بهعنوان اصلیترین VFA) با ADG همبستگی مثبت دارد.
جیرههای با نسبت انرژی:پروتئین نامناسب باعث تجمع لاکتیک اسید و کاهش pH شکمبه (<5.5) شده و منجر به اسیدوز زیربالینی میشونده که بهسرعت ADG را کاهش میدهد.
- مدیریت خوراکدهی: دوز، فرکانس و فرم فیزیکی
فرم خردشده (پلت یا گرانول) خوراک دام، مصرف را یکنواختتر کرده و از انباشت ناگهانی نشاسته در شکمبه جلوگیری میکند.
تغذیه 2 باره در روز (صبح و عصر) باعث پایداری فلور میکروبی و کاهش نوسانات pH میشود و ADG را در مقایسه با تغذیه تکنوبتی بهبود میبخشد.
- شاخصهای همراه ADG در ارزیابی تغذیه دام
نسبت تبدیل خوراک (FCR): FCR = کل خوراک مصرفی (kg) / افزایش وزن (kg)
کارایی پروتئین (Protein Efficiency Ratio): PER = افزایش وزن (g) / پروتئین مصرفی (g)
این شاخصها در کنار ADG، تصویر کاملی از کارایی فرمولاسیون خوراک دام ارائه میدهند.
- تفاوت ADG در نژادهای گوشتی در مقابل نژادهای دو منظوره ایران
| نژاد | ADG متوسط (g/day) | پتانسیل تبدیل خوراک |
| افشار | 280–350 | عالی |
| شال | 260–330 | بسیار خوب |
| مهربان | 180–240 | متوسط |
| سنجابی | 160–220 | پایینتر |
انتخاب نژاد باید همراه با برنامه تغذیه دام سفارشیسازیشده باشد تا پتانسیل ژنتیکی بهصورت کامل بروز یابد.
- دوره فرآمد تخصصی: «فرمولاسیون پیشرفته خوراک گوسفند و بهینهسازی ADG»
برای دامداران و متخصصان تغذیه دام که میخواهند ADG گوسفند را بهصورت علمی و فنی مدیریت کنند، دوره آموزشی تخصصی فرآمد با عنوان:
«فرمولاسیون پیشرفته خوراک گوسفند و بهینهسازی ADG در سیستمهای پرورش گوشتی»
در حال برگزاری است. این دوره توسط اساتید دانشگاهی و دکتران تغذیه دام با سابقه طراحی شده و شامل مباحث زیر است:
شیمی تحلیلی خوراک دام و استانداردهای NRC 2023
محاسبه دقیق NEg و PDI با نرمافزارهای تخصصی
طراحی جیره بر اساس سن، وزن و هدف پرورش (پروار، تولیدمثل، رشد)
مدیریت اختلالات متابولیک در ارتباط با تغذیه
کارگاه عملی فرمولاسیون خوراک گوسفند با Excel و UFFDA
📌 مخاطبان هدف: دکتران دامپزشکی، متخصصان تغذیه دام، دامداران پیشرفته و صاحبان واحدهای صنعتی خوراک دام.
جمعبندی: ADG، پل بین علم تغذیه دام و سودآوری مزرعه
بهینهسازی میانگین افزایش روزانه وزن (ADG) در گوسفند بدون درک عمیق از اصل انرژی-پروتئین تعادلیافته و فیزیولوژی گوارش نشخوارکنندگان ممکن نیست. تنها با فرمولاسیون هوشمند خوراک دام، مدیریت دقیق علوفه و نظارت بر شاخصهای عملکردی میتوان ADG را افزایش داد و در عین حال هزینههای تغذیهای را کنترل کرد.
اگر به دنبال آموزش تخصصی تغذیه دام هستید که مستقیماً روی عملکرد گوسفند شما تأثیر بگذارد، دوره فرآمد میتواند گامی تحولآفرین در حرفهتان باشد.
05
دسامبر
شکمبه گوسفند و گوساله دچار پاراکراتوز
پاراکراتوز شکمبه: علل، نشانهها و راههای پیشگیری
پاراکراتوز شکمبه چیست؟
پاراکراتوز شکمبه یا سیرابی دام، بیماریای است که باعث ضخیم و کلفت شدن دیواره شکمبه میشود. این بیماری در دسته بیماریهای متابولیک دامها قرار میگیرد و عمدتاً به دلیل نوع تغذیه و جیره غذایی دام ایجاد میشود. در این وضعیت، پاپیلهای شکمبه (برآمدگیها) سفت و سخت میشوند و اندازه آنها افزایش مییابد. در برخی موارد، این پاپیلها به هم میچسبند و تودههایی را تشکیل میدهند.
کدام دامها بیشتر در معرض پاراکراتوز شکمبه هستند؟
این بیماری بیشتر در دامهای زیر دیده میشود:
1. دامهای جوان که جیرههای با کنسانتره بالا در اواخر دوره پرواری دریافت میکنند.
2. دامهایی که با پلتهای یونجه حرارتدیده تغذیه میشوند.
3. گوسالهها یا برههایی که به دلیل شکمبه نوشی دچار اسیدوز طولانی مدت در شکمبه میشوند.
4. گوسالهها یا برههای در حال رشد که قبل از از شیر گرفتن، با کنسانترههای دانههای آسیابشده ریز بدون علوفه اضافی تغذیه میشوند.
آیا پاراکراتوز شکمبه به میکروب غذا و کنسانترههای پروتئینی مرتبط است؟
خیر، این بیماری به میزان میکروب غذا و کنسانترههای پروتئینی مرتبط نیست.
خطرات و عوارض پاراکراتوز شکمبه
وقوع پاراکراتوز شکمبه میتواند تا ۴۰ درصد گله را درگیر کند. این ضایعات به دلیل افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار (VFAs) در مایع شکمبه و در نتیجه کاهش pH و اسیدی شدن آن ایجاد میشوند. این بیماری معمولاً در گاوهایی که از غلات یا کنسانتره در ترکیب با علوفه تغذیه میکنند، دیده نمیشود، زیرا نسبت بالای اسید استیک به اسیدهای چرب فرار باعث قلیایی شدن pH مایع شکمبه میشود.
آثار پاراکراتوز بر کیفیت لاشه دام
برآمدگیهای آسیبدیده حاوی لایههای زیادی از سلولهای کراتینه شده، ذرات غذا و باکتریها هستند که این موضوع تمیز کردن شکمبه را برای تهیه سیرابی و فروش آن دشوار میکند و کیفیت لاشه دام را کاهش میدهد.
اگر پاراکراتوز شکمبه درمان نشود، چه اتفاقی میافتد؟
عدم درمان این مشکل میتواند باعث ضخیم شدن لایه داخلی شکمبه و کاهش کارایی جذب مواد غذایی شود که در نهایت میتواند سرعت وزنگیری دام را کاهش دهد.
چگونه میتوان از پاراکراتوز شکمبه پیشگیری کرد؟
خبر خوب این است که پاراکراتوز شکمبه کاملاً قابل پیشگیری است. با تنظیم جیره غذایی مناسب، میتوان از این بیماری جلوگیری کرد. برای پیشگیری، جیره غذایی دام باید حاوی مواد آسیاب نشده با نسبت 1 به 3 (یک قسمت علوفه به سه قسمت کنسانتره) باشد. کنسانتره باید از نوع مرغوب با قابلیت جذب بالا باشد.
پیشنهاد ما به دامداران
شما میتوانید از خوراک طلایی گوساله و گوسفند پرواری مانا طب که دارای تمامی ویژگیهای بالا است، استفاده کنید. برای تهیه این محصول باکیفیت و اقتصادی، با نمایندگیهای ما تماس بگیرید و شاهد افزایش وزن بهموقع دامهای خود باشید.
آموزش و مشاوره جیره نویسی
اگر اطلاعات کافی در مورد جیرهبندی صحیح دامها ندارید، میتوانید در دورههای پرورش دام و جیرهنویسی دکتر زمانی شرکت کنید و از ایشان مشاوره بگیرید.
راههای ارتباطی
دکتر زمانی: 09121990714
تهیه و تنظیم خانم دکتر مبینا حیاتی
12